|
Acısıyla tatlısıyla, 2012 yılını da bitirdik. 2012’nin son günlerine girdiğimiz şu günlerde 2012 yılında astronomi adına hangi önemli olaylar, hangi gelişmeler yaşandı bir bakalım istedik. Tabii ki listeye kendi ülkemizdeki gelişmeleri de eklemeyi ihmal etmedik.
Listede daha çok amatör astronomların dikkatini çekecek bir takım maddelere de yer vermeye çalıştık. Toplam 10 maddeden oluşan listemizi aşağıdan görebilirsiniz. |
|
1 – Göktürk – 2 Uydusu: TÜBİTAK Uzay Teknolojileri Araştırma Enstitüsü (UZAY) ve Türk Havacılık ve Uzay Sanayii (TUSAŞ ) işbirliği ile yapımına başlanan GÖKTÜRK – 2 keşif uydusu, 18 Aralık 2012 tarihinde Çin’in Jiuquan Uzay Fırlatma Merkezi’nden başarıyla Dünya merkezli yörüngesine oturtuldu. 2.5 metre çözünürlüğe (yani uydunun kamerasının her pikseli yeryüzündeki 2.5 metreyi fark edebiliyor) sahip uydu TSİ 18.13’te fırlatılmasının ardından TSİ 18.25 gibi yörüngesine oturtuldu. Uydunun yaklaşık yüksekliği 700 km olup, kutupsal bir yörüngede Dünya’nın çevresini 93 dakikada kat edebilecek.
Göktürk – 2 Uydusu. Telif Hakkı: TÜBİTAK Uzay & TUSAŞ 2 – Curiosity Uzay Aracı: NASA’nın Curiosity Uzay Aracı, 6 Ağustos 2012 günü TSİ sabah saatlerinde başarıyla Mars yüzeyine iniş yaptı. Mars atmosferine giriş sırasında ‘Kritik 7 dakika’ olarak adlandırılan dakikalarda Curiosity’nin hızı yaklaşık olarak saniyede 5900 m/s hızdan 1 m/s hıza kadar düşürüldü. Şu ana kadar Mars’a gönderilen en kapasiteli uzay aracı olduğunun altını çizen yetkililer, Curiosity’nin proje değerinin yaklaşık olarak 2.5 milyar dolar olduğunu belirtti. Taşıdığı 10 bilimsel ekipmanla kimyasal analiz yapabilecek olan yaşam için gerekli olduğu düşünülen organik bileşenleri de arayacak.
Sanatçının gözünden Curiosity Uzay Aracı. Telif Hakkı: NASA / JPL – CalTech 3 – Uzay Mekikleri: 1981 yılından beri kullanılan NASA’nın uzay mekikleri programı 2011 yılında emekliye ayrıldı ve 2012 yılında müzedeki yerlerini aldı. İlk görevlerini 12 Nisan 1981 günü, Columbia ile yapan uzay mekikleri programı toplam 5 uzay mekiğinden (Challenger, Discovery, Atlantis, Columbia ve Endeavour) oluşuyordu ancak 2011 yılına gelindiğinde geçmişte yaşanan kazalardan (Challanger ve Columbia) dolayı program sadece 3 mekik tarafından yürütülüyordu. Bu programla toplam 135 görev tamamlanmıştır.
4 – Merkür’de Buz: Güneş Sistemi’nin Güneş’e yakınlık bakımından ilk gezegeni olan Merkür’de su buzu bulundu. NASA’nın Merkür yörüngesinde görevini sürdüren MESSENGER Uzay Aracı tarafından bulunan su buzu Merkür’ün hiç Güneş görmemiş kutup yüzeylerinde bulundu. Bulunan buz miktarı o kadar yüksek ki Dünya’da olsaydı Washington şehrinin üstünde 3 km kalınlıkta bir tabaka oluşturabilirdi.
5 – Rekor Atlayış: 42 yaşındaki Felix Baumgartner adındaki Avusturyalı atlayışçı uzay sınırından serbest düşüş yaparak aralarında en uzun serbest düşüşün de bulunduğu 4 rekor kırdı. Bir kapsül yardımıyla 37 km yüksekliğe çıkan Baumgartner, kendini boşluğa bıraktı. 6 dakika boyunca serbest bir şekilde Dünya’ya düşen Baumgartner, yüksekliği 1500 m olunca paraşütünü açtı ve Dünya’ya sağ salim inmeyi başardı. Baumgartner sırasıyla, en yüksek balon uçuşu, en yüksekten serbest düşme, serbest düşmede ses hızını geçme ve en uzun serbest düşme rekorlarını kırdı.
6 – Venüs Geçişi: Güneş Sistemi’nde Güneş’e en yakın 2. gezegen olan Venüs, 6 Haziran 2012 sabahında hemen Güneş’in önünde doğdu ve izleyenlere müthiş bir görsel şölen sundu. Güneş Sistemi’nin iç gezegenlerinden biri olan Venüs gezegeni, 120 yılda 2 kez Güneş’in önüne geçer ve az da olsa Güneş ışığının bir kısmının Dünya’ya ulaşmasını engeller. Bu durum, astronomlarca geçiş olarak nitelendirilir.
Gökyüzünde en sık gerçekleşen gökyüzü olaylarından birisi kuşkusuz yakınlaşmalardır ve bir çok amatör astronom bu anların gelmesini sabırsızlıkla bekler. Eğer bu yakınlaşmalar bir de örtülmeye dönüşürse sabahlamaya bile değer. Yakınlaşmaların ve örtülmelerin en önemli aktörü Ay’dır. Gökyüzünde kapladığı alan ve izlediği yörünge sebebiyle Güneş Sistemi’nin birçok gezegeni ile yakınlaşma ve örtülme gerçekleştirmiştir. Türkiye’den izlenebilen örtülme 15 Temmuz gecesi gerçekleşti, Ay, Güneş Sistemi’nin en büyük gezegeni Jüpiter’i örttü. Diğer örtülme ise 26 Aralık 2012 günü gerçekleşti.
8 – Voyager 1, Güneş Sistemi Dışına Çok Yakın: Voyager 1 Uzay Aracı, Güneş Sistemi’nin sınırlarına 15 Haziran 2012 günü vardı. 1971 yılında başlatılan Voyager proje kapsamında, özellikle gaz devleri Jüpiter ve Satürn’ü incelemek üzere 2 uzay aracı uzaya gönderildi: Voyager 1 ve 2. Görevlerini başarıyla tamamlayarak gezegenler hakkında detaylı bilgiyi Dünya’ya yollayan araçlar uzayda yollarına devam ediyorlar. Hala Dünya ile temasta bulunan araçlardan Voyager 1’in 15 Haziran 2012 günü Güneş Sistemi ile yıldızlararası boşluğu ayıran sınıra girdiği belirtildi. Şu an için Voyager 1, Dünya’dan en uzak uzay aracı olma özelliğini taşıyor. Şu an için Güneş’ten uzaklığı 18 milyar km kadar ve gönderdiği bir sinyal, Dünya’ya 17 saatte ulaşıyor.
Sanaçının gözünden Voyager 1 Uzay Aracı. Telif Hakkı: NASA / JPL-Caltech 9 – 21 Aralık Kıyameti (!): Çoğu kimsenin korku ile beklediği 21 Aralık geldi, geçti ve göründüğü gibi kıyamet falan da kopmadı. Dünya üzerinde birçok kimsenin inandığı gibi 21 Aralık’ta ne Dünya ile başka bir gezegen çarpıştı, ne Dünya’nın manyetik kutuplarının yeri değişti ne Güneş’te olağanüstü patlamalardan dolayı Dünya kızardı ne de Dünya üzerindeki tüm volkanlar patladı. Sadece her yıl olduğu gibi Dünya en uzun geceyi, ne kısa gündüzü yaşadı o gün.
10 – Büyük 2 Kayıp: 2012 yılı, astronomi açısından büyük gelişmelerin yaşandığı bir yıl olsa da ne yazık ki astronomiye önemli katkılar sağlamış insanların da yitirildiği bir yıl oldu: Neil Armstrong ve Sally Ride. Apollo 11 görevi ile Ay’a ilk ayak basan insan olan Neil Armstrong 25 Ağustos 2012 günü, 82 yaşında, uzaydaki ilk Amerikalı kadın astronot olan Sally Ride ise 23 Temmuz günü, 63 yaşında, hayata gözlerini yumdu.
Kaynaklar:
|
