Çift yıldızlar, adından da anlaşabileceği gibi gökyüzünde birbirine yakın görünen yıldızlardır. Bu yıldızlar, aralarında gerçek anlamda bağ veya yakınlık olmasa da gökyüzünde birbirine çok yakın konumda olabilirler. Bunlara optik çiftler diyoruz. Ya da, birbirlerinin çevresinde dönen, aralarında kütleçekimi bağı olan yıldızlar olabilirler. Bunların bazıları dürbünlerle ya da teleskoplarla gözlenebilir. Bunlar, görsel çiftlerdir.

Ancak bazı yıldız çiftleri vardır ki güçlü optik teleskoplarla bile görülemez. Onları keşfetmek için çeşitli yollar vardır. Bunlardan biri, yıldızın tayfındaki değişimleri gözlemlemektir. Doppler Etkisi nedeniyle yıldızların tayfı, bize yaklaştıkça maviye, uzaklaştıkça kırmızıya kayar. Bu kaymalar, hassas ölçümlerle tespit edilebilir. Ortak kütle merkezi etrafında dönen iki tane yıldız düşünün. Bu yıldızların hareketi, ölçüm yapılan cismin tayfında zıt yönlere iki farklı kaymaya neden olacaktır. Böylelikle o yıldızların tayfsal çiftler olduğu anlaşılır.

 

Bir diğer yol ise, yıldızların ışığındaki parlaklık değişimlerini tespit etmektir. Birbirinin çevresinde dönen 2 yıldız, belli zamanlarda birbirinin önünde geçer ve bu durum, cisimden gelen toplam ışığın azalmasına yol açar. Bu yıldız çiftlerinin adı örten çiftlerdir.

 

 

 

 

 

Büyük Ayı Takımyıldızı

Telif Hakkı: NASA

 

Çift yıldızların en ünlüsü olan Mizar-Alkor çifti, Büyük Ayı takımyıldızında, kepçenin sap kısmında yer alır ve çıplak gözle ayırt edilebilir. Bizden 80 ışık yılı uzakta olan ikili, birbirine 3 ışık yılı uzaklıktadır ve aynı gaz ve toz bulutundan doğmuştur. Eskiden bu yıldız çiftinin fiziksel bir bağı olmadığı, yalnızca optik çiftler olduğu düşünülüyordu ancak yakın zamanda yıldızların birbirine kütleçekimsel olarak bağlı olduğu keşfedildi. Aralarındaki büyük mesafeye rağmen Mizar’la Alkor, ortak bir kütle merkezi çevresinde 750000 yılda dolanmaktadır. Teleskopla bakıldığında ise bu iki yıldızın arasında üçüncü bir yıldız daha görülebilir. Bu yıldızın adı Ludwig’in Yıldızı’dır ve bizden 400 ışık ylı uzaklıktadır. Mizar-Alkor çiftiyle hiçbir bağlantısı olmayan bu yıldız, yalnızca optik açıdan onlara yakın görünür. Mizar’a odaklandığımızda ise aslında onun da bir çift yıldız olduğunu görebiliriz. Aslında Mizar 4 yıldızdan oluşur ve 2 yıldızdan oluşan Alkor’la birlikte 6’lı bir sisteme ev sahipliği yapar.

Fotoğrafın telif hakkı: Richard Tresch Fienberg (Sky & Telescope)

Kartal takımyıldızının Beta yıldızı olan Albireo, küçük bir teleskopla bakıldığında rahatlıkla turuncu ve mavi renkleri seçilebilecek iki yıldıza sahip. Telif Hakkı: Night Sky	Double-Double olarak da bilinen bu 2 ayrı çiftin birleşimi aslında Epsilon Çalgı’nın teleskopla bakıldığında görülecek görüntüsü. Telif Hakkı: Night Sky
Andromeda takımyıldızında yer alan, sarı ve mavi renklerdeki yıldızlardan oluşan Almach Telif Hakkı: Night Sky	Kanatlı At takımyıldızında bulunan Enif. İki yıldızın arasındaki parlaklık farkı çok büyüktür, bu nedenle ikinci yıldızı görmek zor olabilir. Telif Hakkı: Night Sky
Gama Yunus Telif Hakkı: Night Sky	Yılan takımyıldızında küçük bir teleskopla görülebilecek beyaz renkli çift yıldız Alya Telif Hakkı: Night Sky
Delta Kral. Üstteki daha parlak görünen yıldız aynı zamanda bir değişken yıldızdır. Telif Hakkı: Night Sky	Bu da üçlü bir yıldız sistemi. Kırmızı mavi ve beyaz renkli yıldızlara sahip Omicron1 Kuğu. Telif Hakkı: Night Sky

Kaynak: Sky & Telescope