NASA’nın Curiosity Sondası Mars atmosferinde, yaşamsal faaliyetler sonucunda oluşma olasılığı yüksek olan yoğun miktarda Metan gazı yoğunluğu tespit etti. Curiosity, yaptığı sondajlar sonucu Kaya parçaları örneklerinde Mars’ta organik molekül parçaları da bulmuştu.

Michigan Universitesi’nden Sushil Atreya, Ann Arbor ve Curiosity Uzay Aracı Bilim Takımı “Metandaki bu geçici artış birden yükselip tekrar azalan bize ilişkili bazı lokal kaynakların olması gerektiğini gösteriyor.” dedi ve ekledi “Su ve kaya ile etkileşimi olabilecek, biyolojik olan ya da olmayan bir çok kaynak var.”

Curiosity’nin üzerinde yer alan örnek inceleme laboratuvarı olan “Sample Analysis at Mars (SAM)”‘ı kullanan araştırmacılar, 20 ay boyunca Mars atmosferinde Metan “kokladı”. Bu iki ay boyunca da, 2013 sonundan 2014 başına kadar, dört ölçüm sonucunda Mars’ta Metan’ın varlığı kanıtlanmış oldu.

Curiosity ayrıca Mars’ın organik yüzeyindeki metaryallerinden alınan ilk bulgu olan Cumberland isimli bir kayadan alınan örneklerde farklı organik kimyasallar olduğunu da keşfetti. Bu organik moleküller Marsta oluşmuş olabilir ya da meteorlarca Mars’ a getirilmiş olabilir.

Karbon ve genellikle hidrojen içeren, hayatın yapıtaşları olan bu organik moleküller canlılık belirtisi olmadan da var olabilirler. Curiosity’nin atmosferden alınan örneklerinin analiz sonuçları ya da kaya tozu analiz sonuçları Mars’ın yaşayan mikropların yaşam alanı olduğunu göstermez, fakat bu bulgular aktif modern Mars ve eski Mars’ın yaşam için uygun şartlara sahip olup olmadığını anlamamıza yardımcı olur.

“Bu bulguları birleştirme üzerine olan çalışmalarımız devam edecek” diyen Pasadena ( Caltech) daki Kalifornia Teknoloji Enstitüsu Curiosity Projesi bilim insanı John Grotzinger devam etti ” Atmosferdeki metan miktarındaki değişimlere neden olan sebep ile aktif kimya üzerine daha fazla şey öğrenebilir miyiz? Bilinen organiklerin bulunduğu kayaları seçebilecek miyiz?”

Araştırmacılar Cumberland’dan alınan organik metaryal örneklerinin tam olarak Martian olup olmadığını tespit etmek için aylarca çalıştı.Curiosity’nin SAM laboratuvarı birkaç örnekte uzay aracı içinde Dünya’dan gelmiş organik molekküler de tespit etti. Ancak başka yerlerden alınan örnekler Mars’ta çok uzun zamandır bulunan organik molekülleri göstermiş oldu.

Kayada bulunan organik moleküllerin eşleştirilmesi Mars’taki kayaları ve çamurunda bulunan Perklorat molekülleri yüzünden karmaşıklaştı. SAM içinde ısındığında, Perklorat organik bileşiklerin yapısının değişmesine neden olur, bu yüzden organik moleküllerin eşleşmesi net olmaz.

“Marstan alınan bu kaya içindeki organik karbonun onaylanması ümit verici” diyen Cambridge’deki Massachusetts Teknoloji Enstitüsü’nde bilim insanı olarak görev alan Roger Sumons ekledi ” Organikler önemlidir çünkü bize nasıl oluştuklarını ve nasıl muhafaza edildiklerini gösteren kimyasal yolları gösterirler. Şimdi en önemli mesele Mount Sharp’ta bulunabilecek değişik ve daha yoğun organik bileşik stoklarını bulmak.”

Araştırmacılar Curiosity’nin topladığı veriler sonucunda Mars’taki suyun büyük kısmının Curiosity’nin bulunduğu dere yatağı henüz oluşmadan kaybolduğunu, dere yatağı loluştuktan sonra da tamamiyle kuruduğunu tespit etti. SAM kaya örneği içinde milyarlaca yıl saklı kalmış olan ve SAM ısıttığında serbest kalan su molekülleri içindeki hidrojen izotoplarını analiz ederek Mars’taki suyun tarihi ile ilgili önemli bilgiler elde etti. Ağır hidrojen izotop oranı, döteryum, en yaygın izotop oranı gezegenin tarihinin farklı aşamaları üzerine karşılaştırma yapılmasını sağlar. Maryland, Greenbelt’de bulunan NASA Goddard Uzay Uçuş Merkezi’nin SAM baş araştırmacısı ve Journal Science tarafından online yayınlanan raporlara öncülük eden Paul Mahaffy “Curiosity’den yapılan ölçümler ile eski kayalardan alınan gaz örneklerinin Marsta su kaybı olduğunu göstermesi gerçekten çok ilginç” dedi.

Döteryumun hidrojene oranı değişti çünkü hafif hidrojen ağır olan döteryuma göre atmosferin üstüne çıkmaya daha hazırdır. Zamanda geriye gitmek ve hidrojen döteryum oranının Mars suyunda nasıl değiştiğini görmek için araştırmacılar şu anki atmosferin su oranına bakabilir ve farklı zamanlardan alınan kayalarda kalmış suları inceleyebilir.

Mars hala gizemlerle dolu bir diyar… Önceleri kayalarda su bulunduğundan emin olan araştırmacılar, artık Mars’taki suyun düşündüklerinden çok daha erken bir zamanda kaybolduğunun farkına vardı. O halde göl yatağında bulunan bu organik moleküllerin anlamı nedir? Tüm bu veriler Mars’ta bir zamanlar yaşam var olmuş olma olasılığını arttırmakta. Araştırmacıların çoğunluğuna göre atmosferdeki Metan yoğunluğu da bir zamanlar yaşamsal faaliyetlerini sürdüren “olası” canlıların etkinliklerinin bir sonucu.

Hazırlayan: Yelda Dinler

Düzenleyen: Özgür Can Özüdoğru