1610’da Galileo Galileli’nin teleskobuyla Satürn’ün halkalarını keşfetmesinden beri, astronomlar halkaları ayrıntılarıyla araştırıyorlar. Voyager1 ve Voyager2 uzay araçlarının 1980’lerde gerçekleştirdiği kapsamlı araştırmalar sadece halkaların gizemini arttırmakla kaldı.

Tüm halka sisteminde milyarlarca parçacık var. Halkalardaki bu parçacıkların büyüklüğü, küçük toz büyüklüğündeki buzlu taneciklerden dağlar kadar büyük kaya parçalarına kadar çeşitlilik gösteriyor. Halka sistemindeki iki küçük uydunun Satürn’ün yörüngesinde dolanması sebebiyle Encke ve Keeler aralığı denilen dairesel iki boşluk oluşmuştur. Diğer parçacıkların görünmesi çok zordur ancak halkadaki pervane biçimli objeler orada olduklarını bilmemize izin veriyorlar. Halkaların parçacıklarının kuyruklu yıldızlar, asteroitler, gezegene ulaşamadan önce parçalanmış uydular tarafından oluşturulduğu düşünülüyor. Her halka gezegen etrafında farklı bir hızla dönüyor. NASA’nın Cassini uzay aracından gelen bilgiler halkaların nasıl oluştuklarını, yörüngede dolanmayı nasıl sürdürdüklerini, bunların hepsinin ötesinde neden orada olduklarını ortaya çıkarmaya yardım edecek.

Güneş Sistemi’ndeki diğer üç gaz gezegenin de -Jüpiter, Uranüs, Neptün- etrafındaki bir yörüngede dönen halka sistemleri var ancak Satürn’ün halkaları bunlar arasında en genişi ve en görkemli olanı.

Halkalar yaklaşık bir kilometre kalınlığında ve 282,000 km genişliğinde, yaklaşık Dünya ile Ay arasındaki mesafenin dörtte üçüne denktir. Halkalar keşfedilme sırasına göre alfabetik olarak isimlendirildi.Cassini Bölmesi olarak adlandırılan 4,700 km genişliğindeki boşluk dışında, halkalar göreceli olarak birbirlerine yakındır. Başlıca halkalar, gezegenden dışarıya doğru giden C, B, A olarak bilinen halkalardır.

Cassini Bölmesi halkalar arasındaki en büyük boşluktur ve B ile A halkalarını birbirinden ayırır. Ek olarak, daha belirsiz halkaların sayısı daha çok son zamanlarda keşfedilmiştir. D halkası fazlasıyla sönük ve gezegene en yakın olan halkadır. F halkası, A’nın hemen dışında çok dar bir oluşumdur. Onun ilerisinde G ve E olarak isimlendirilmiş çok daha sönük iki halka var. Halkalar çok büyük miktarlardaki bütün ölçeklerdeki oluşumları gösteriyor. Bu oluşumların bazıları Satürn’ün çok sayıda uydusunun neden olduğu kütleçekimi saptırmalarıyla alakalı ancak geriye kalanların çoğu henüz anlaşılamadı.

Cassini uzay aracı Satürn’ün yörüngesine girerek, Cassini Bölmesi’nden daha da uzakta olan F ve G halkaları arasındaki boşluk boyunca ilerliyor. Güvenlik tedbiri olması amacıyla, halka düzlemine geçme süresi boyunca uzay aracının üzerindeki aletler ve kameralar geçici bir süreliğine kapatıldı. Yine de, Satürn’ün yörüngesine doğru bu muhteşem geçiş, inanılmaz bilgiler, fotoğraflar ve kamera görüntüleri sağladı. Cassini üzerindeki aletler, halkaların bileşimiyle ilgili bir çok soruya cevap verebilecek benzersiz veriler toplamaya devam ediyor.

Kaynak: NASA Solar System Exploration