Yıldırım, gezegenimizdeki en güçlü doğal kuvvetlerden biridir ve fırtına bulutlarının ürettiği statik(durağan) elektriğin boşalmasıdır. Ama nasıl oluyor da yıldırım oluşabiliyor? Birçok yıldırım oluşumu bulut oluşumuyla bağlantılıdır. Çoğu yıldırım elektrik yüklü bulutlarla dolu olan fırtınaların bir parçası olarak oluşuyor. Statik elektrik gözlemlerinden de biliyoruz ki; yıldırım gibi statik elektriksel boşalmalara elektrik yüklerinin pozitif ve negatif iyonlara ayrışması sebep olmaktadır. Yıldırım düşmesi anındaki bulut oluşumları, yük ayrışmasının ortaya çıkışının ana yolu olarak gözlemlenir. Bunun sebebi bulutların büyük ölçüde yoğunlaşmış su buharından meydana gelmesidir. Su bir sürü değişik özellikleri içinde barındırır ve bu özelliklerden biri de elektrik yüklerini moleküler seviyede kutuplaştırmasıdır. Bilim insanları, bulut oluşumu esnasında suyun durumunun değiştiğine ve fazladan bir yükün su molekülleri tarafından geliştirilip ayrıştırıldığına inanıyorlar. Bazı hipotezlere göre yükler çok ayrışmıştır, öyle ki bir bulutun tek bir tarafının tamamı tek bir yük olabilir.

Ayrıca yeryüzüne veya zıt yüklü bulutlara yapılan boşalmanın oluşum aşamasıyla ilişkili bir durum da var. Bu boşalmanın oluşum aşaması yıldırımın oluşumu için şartları yaratan aşamadır. Diğer bir ifadeyle, bu aşama yıldırımın oluşmasını mümkün hale getirir. Kümülonimbus olarak adlandırılan fırtına bulutları da yıldırım oluşumunu gerektiren ana bulut türüdür. Bu nedenle değişken bulut tiplerini gerektiren havanın oluşu ve yok oluşunu sağlayan su moleküllerinin çarpışmasına sebep olur. Yeryüzündeki yük boşalmasına geri dönecek olursak, yukarıdaki fırtına bulutları tarafından uyarılır. Bir fırtına bulutunda yük artışı olduğu zaman, bu artış bazı şeyleri dengelemek için yeryüzünde pozitif yüke sebep olur.

Havayı bir iletken olarak düşünmüş olabilirsiniz. Bu değinilmesi gerekilen iyi bir nokta çünkü hava normalde iyi bir yalıtkandır ve özünde kötü bir iletkendir. Havanın bir yükü iletebilmesinin tek yolu iyonize olmasıdır. Bu olay, yeryüzündeki yük muazzam bir miktara ulaştığında gerçekleşir. Bu, yıldırımın takip ettiği yoldaki havayı iyonlarına ayrıştırır. Tek bir yıldırım büyüyen enerjinin muazzam miktarının sonucu olarak oluşur ve yine bir yıldırım normal bir evin haftalık enerji ihtiyacını sağlayabilir. Artık yıldırımın nasıl oluştuğunu biliyorsunuz. Yıldırımlar hakkında daha fazla makale okumak ve bilgilenmek istiyorsanız şu linke göz atabilirsiniz: NASA’s biggest lightning protection system

Çevirme İşlemi: Tuğba Uçar

Kaynak: Universe Today